Op uw totale gezondheid!

Van het belang van propere longen, voeding en beweging voor onze gezondheid zijn we ons intussen behoorlijk bewust, in tegenstelling tot enkele decennia geleden. Maar zijn we daarmee gezond, gezonder dan toen? Wat is gezondheid eigenlijk? Hoe gaan we om met onze geestelijke gezondheid? Wat hebben we nodig om ons gezond te voelen? Je leest het in deze blog.

Toen en nu

‘Op de gezondheid!’ Ik herinner me deze standaard nieuwjaarswens al zo lang ik mij nieuwjaren herinner. In de vroege jaren 80 zag ik als kind de nonkels erop klinken, cognac in het glas, sigaret tussen de vingers. Gezellige lach en zware stemmen. Mijn glas fruitsap mee de lucht in. Niet dat ik van die woorden bepaald koud of warm werd. Mijn eigen toenmalige nieuwjaarswensen situeerden zich op het domein van een grotere kamer of een sprekende pop, dat soort dingen. Maar de grote mensen toastten dus op de gezondheid, waarna ze nog een sigaartje naar binnen trokken en de glazen lieten overlopen. ‘Och ja, je leeft maar één keer’ en ‘je moet natuurlijk van iets doodgaan hè’. Ze zagen er gelukkig uit, niet ziek.

Decennia later zien mijn nieuwjaarsfeesten met de familie er ietsje anders uit. De vrolijke nonkels zijn er niet meer bij, er vloeit beduidend minder cognac en de gebraden kalkoen baadt niet langer in tabakswolken. Er wordt nog steeds geklonken op de gezondheid, met iets meer zelfbewustzijn zou je kunnen zeggen. Er zijn BOB’s in het gezelschap, er wordt gepronkt met loopschema’s, voedingsapp’s, of er worden intenties voor het gebruik van die dingen uitgesproken. Los van de technologie weet ik, het zijn andere tijden.

Iedereen gezond dan maar?

Niet zo snel. Want was het mijn kinderlijke blik en de vervormde herinnering – toegegeven, na dat laatste glas cognac teveel klonken mijn nonkels ook niet meer zó blijhartig – of is het toch zo dat mijn gezelschap van vandaag er niet per definitie zo veel gelukkiger, gezonder uitziet dan dat van 35 jaar geleden?

Een hoger lichaamsbewustzijn, een groter besef van de rol van de eigen bijdrage in voeding en beweging, dat wel. Maar een algeheel geluksgevoel is niet iets dat daar per definitie uit voortvloeit, kon ik alleen maar vaststellen. Gesprekken over drukke levens, te druk, moeite met het allemaal gebolwerkt krijgen, werk, kinderen, altijd maar voortdoen, overleven, rugklachten, ander werk willen zoeken, verlangen naar tijd voor zichzelf, meer betekenis. Adem!

Alle rookverboden en app’s ten spijt, er schort nog iets aan onze invulling van gezondheid.

Mens sana in corpore sano

In dat technisch misschien gezond ogende lichaam huist namelijk ook ergens een geest, degene die denkt, over dat lichaam, over de omgeving. Lichaam en geest zijn een tandem, dat weten we, in theorie. In de praktijk worden ze nog steeds vooral behandeld als twee eenwielers met losse onderdelen. Is er iets kapot, wordt dat op mechanische of chemische wijze gerepareerd. Vaak met succes op de korte termijn, neveneffecten niet meegerekend. Voor een grondige en duurzame aanpak is echter een langetermijnvisie nodig en een blik op iemands totale welzijn.

Dat is trouwens ook wat de Wereldgezondheidsorganisatie (WHO) al sinds 1948 in haar definitie van gezondheid vooropstelt. Zij noemt gezondheid ‘een toestand van volledig lichamelijk, geestelijk en maatschappelijk welzijn en niet slechts de afwezigheid van ziekte of andere lichamelijke gebreken.’

Ambitieus, zij het bewust vaag. Want gezondheid, vooral geestelijke gezondheid, is voor een groot deel ook een subjectie evaluatie, zegt de WHO. Of hoe de vrolijk paffende nonkels zich in mijn herinnering blijer leken te voelen dan de drukke multitaskers met hoog lichaamsbewustzijn van vandaag.

Geestelijke gezondheid

Hoe we onszelf lichamelijk gezond houden, weten we dus intussen. Of we dat doen, is een andere zaak. ‘Wat niet weet, niet deert’ is in elk geval steeds moeilijker vol te houden.

Hoe we onszelf echter geestelijk gezond houden, daar weten we doorgaans veel minder over. Los van reële psychische ‘stoornissen’ die een aparte behandeling verdienen, kennen de meesten van ons wel zoiets als een ‘normale’ psychische belasting: dagelijkse kleine en grote irritaties, verlies, gevoelens van schuld en schaamte,… Als ze zich opstapelen kunnen ze een zware last op de schouders worden.

Het probleem is niet dat die uitdagingen er zijn, die horen bij het leven. Het probleem is dat we niet weten hoe ermee om te gaan. Mentale gezondheid is geen vak op school of standaard onderwerp aan de keukentafel. Jammer genoeg. Om goed voor je mentale gezondheid te zorgen zijn immers een aantal andere denkkaders nodig dan deze volgens dewelke we meestal zijn opgevoed. Twee voorbeelden.

Van moeten naar willen en kunnen

Ten eerste, luister eens naar de hulpwerkwoorden die je gebruikt. Hoe vaak ‘moet’ je iets? Als kind moest je vanalles. En als volwassene? Als je dat moeten zou vervangen door kunnen, mogen of willen, blijft je zin dan overeind? Geestelijke gezondheid gaat over het opeisen van je eigen autonomie. Wat wil je in je leven en hoe geef je dat vorm? Het klinkt eenvoudig maar vaak struikelen we over onze eigen angsten. Wat als we iemand afwijzen door te kiezen voor wat we willen? Keer het om: wat als je jezelf blijft afwijzen door niet te kiezen voor wat je wil? Wat is de eerste stap die je kan zetten? Tip: alles waar je energie van gaat stromen, waar je blij van wordt, zet je alvast in de goede richting.

Van slachtoffer naar spelmaker

De tweede en meest fundamentele ommekeer die je kan maken is het besef dat het leven je niet zomaar overkomt, dat je geen slachtoffer bent van de omstandigheden. Niet dat je de volledige regie in handen hebt natuurlijk, maar hoe je omgaat met wat zich aandient, daarin heb je keuze, ben jij de spelmaker. Het bepaalt voor 100% je geluksgevoel. In plaats van te blijven hangen in mistroostige gevoelens van verongelijktheid, helpt het om je telkens opnieuw de vraag te stellen: wat kan ik hieruit leren om een vrijer mens te worden? Flexibiliteit in je vastgeroeste gedachten ontwikkelen is de sleutel tot die vrijheid.

En dat kan je dus leren. Makkelijk? Niet altijd. Lonend? Altijd. Te laat? Nooit.

Wil jij ook in 2019 niet alleen goed voor je lichaam, maar ook voor je geest zorgen? Neem dan een kijkje in het aanbod van Arcturus: opleidingen in persoonlijke groei en ontwikkeling, coaching en loopbaanbegeleiding.

Op uw totale gezondheid!

 

Hilde Van Liefferinge is trainer en coach. Voor Arcturus werkt ze als loopbaancoach en als trainer in NLP en The Work of Byron Katie.